Wat is de Regionale Energiestrategie?

De CO2-uitstoot omlaag brengen tot in alle straten, huizen en bedrijven. Hoe krijgen we dat voor elkaar? De Regionale Energiestrategie (RES) helpt alle 30 regio’s met schrijven van elk een eigen plan. Dit  beschrijft hoe elke regio de transitie waarmaakt.  En ja, natuurlijk wil ik meewerken aan het plan van ‘onze’ regio Noord-Holland-Noord.

Wat is de RES?

Een strategie die regio’s informatie en een structuur geeft om hun eigen energieplan te schrijven. De landelijke overheid heeft heel Nederland opgedeeld in regio’s. Elke regio heeft een kartrekker vanuit de RES-organisatie. Dit betekent dat zij mensen bij elkaar brengen die iets  kunnen bijdragen aan de transitie of dat al hebben gedaan. Via bijeenkomsten en het online platform van RES

Lang voordat de RES ontstond, gebeurde er al veel. Wijken richtten hun eigen duurzame energiecoöperatie op of deelden met elkaar de kosten van de zonnepanelen op hun daken. Grote steden zoals Utrecht bepaalden eind 2017 al eigenhandig dat de bevoorrading van de binnenstad in 2025 volledig uitstootvrij moet plaatsvinden. Andere gemeentes en gemeenschappen hebben al hun openbaar vervoer al  verduurzaamd (Schiermonnikoog, Arnhem).  Zo zij er duizenden maatregelen. RES gooit alles georganiseerd op één tafel en stimuleert alle buurtcommissies, gemeentes, provincies en waterschappen om de kennis openbaar te maken.

Ook de landelijke overheid steunt de regio’s. Vooral met koppelen van data. Zo komt er een totaaloverzicht van alle bestaande en bekende warmtebronnen in Nederland, per regio. Ook maakt de Rijksdienst van Ondernemend Nederland een regionaal overzicht van de productie van zonnestroom. In dit overzicht zie je het onderscheid tussen grote (zonnepenelenvelden) en kleine projecten (panelen op daken van huizen). Dit soort informatie bespaart de regio’s veel tijd en geld voor zelf in kaart brengen van de situatie.

Waarom zijn die regioplannen nu belangrijk?

Dat heeft alles te maken met de totaal andere manier van energie vervoeren en gebruiken. Veel duurzame warmtebronnen kunnen maar een korte afstand afleggen om nog bruikbaar te zijn. Bij traditionele bronnen zoals gas kon er vanaf een aantal plekken in Nederland gas naar alle huishoudens en bedrijven toe. Bovendien was gas altijd beschikbaar en was de energievoorziening  sterk vraaggestuurd. Wij weten allemaal dat deze manier van denken niet meer kan; gebruik en infrastructuur afstemmen op het aanbod is nu het motto.

Veel duurzaam opgewekte energie zoals restwarmte, biomassacentrales en aardwarmte moet in korte tijd de huizen en bedrijven bereiken om niet verloren te gaan. Je kunt je misschien wel voorstellen hoe bepalend dit is voor hoe een regio eruit komt te zien. Bovendien is niet alle duurzame energie 24/7 beschikbaar en moet je veel kennis hebben van de regionale en lokale behoefte. Kortom: duurzame energie opwekken, opslaan en gebruiken komt in handen van de mensen die zelf de gebruikers zijn of die heel dicht bij de gemeenschap van gebruikers staan. En wie kunnen er beter beslissen over een windmolen- of zonnepanelenpark dan de mensen die vlakbij dat park wonen?

Er zijn 30 regio’s de elk hun eigen energieplan schrijven. In juni 2020 moeten alle regio’s hun concept-energieplannen aanleveren en in december 2020 moeten alle plannen definitief zijn. De regiomanagers nemen de plannen mee naar één overleg en uiteindelijk worden alle plannen in elkaar geschoven tot één Energiestrategie. Het klinkt simpel, in werkelijkheid is het een hels karwei.

(artikel gaat verder onder de kaart van Nederland. Op de kaart staat elke kleur voor een energieregio).

Waarom is het klimaatakkoord niet voldoende?

Daarin staan alleen de doelen. De dertig regioplannen zijn echt uitvoeringsplannen van de mensen die daar wonen en werken. In de plannen houden zij rekening met de mores in de wijken en wat er mogelijk is qua ruimte. Ook rekening houden met provinciewetten en gemeenteverordeningen is superbelangrijk. Zo heeft de ene provincie een ruimhartig windmolenbeleid en wijst de andere het pertinent af. Soms zal er dus ook lobby over regelgeving nodig zijn om de plannen uitvoerbaar te maken.

Wie werken er aan het plan?

Ambtenaren van de gemeentes, het waterschap, de provincies en een grote groep deskundige inwoners en ondernemers. Wil je ook aansluiten bij deze club denkers en uitvoerders, meld je dan bij je gemeente.

Ik maak deel uit van de Energieregio Noord-Holland Noord. Een van de regiomanagers heeft Pepijn Lyklema en mij uitgenodigd om bij de eerste bijeenkomst aanwezig te zijn. Net als een aantal andere bedrijven en inwoners.

Wat gaan en DATXL en ik doen voor hun regio?

Pepijn en ik zitten daar niet zomaar. Wij hebben de afgelopen jaren veel kennis opgedaan over de lokale energiemores op Texel en we denken dat deze kennis bijdraagt aan het regioplan.

Wij weten hoe burgers denken over nieuwe energie. Dat komt de laatste maanden in een stroomversnelling, omdat we met een Energiespel (bedacht door Pepijn) onder de arm bij elk gezelschap langsgaan. Dorpscommissies, kaartavonden, vergaderingen van de rotary, de gemeente…

Het spel laat zien hoeveel werk en samenwerking je moet verrichten om bijvoorbeeld een efficiënt werkend zonnepanelenveld aan te leggen. In dat spel zien we vooral de Texelse mannetjesputters die voor eigen gewin gaan, als grote verliezers uit de bus komen. Het spel is een prima bewustwordingscampagne en geeft een confronterende inkijk in het gedrag van mensen.

Daarnaast weet ik technisch veel over de mogelijkheden voor duurzame energie (zoals energie uit wind en zon) op het eiland. Dit laatste heb ik te danken aan mijn betrokkenheid bij de Texelse Energiecoöperatie TexelEnergie en het werk in de auto-industrie.

Pepijn en ik hebben onlangs het Texelse energietransitie-collectief DATXL opgericht. Dit bestaat uit vijf deskundigen en met deze club kunnen wij nog meer inbreng levereren voor de Regionale Energiestrategie. Wij hebben de verantwoordelijk wethouder op Texel gevraagd of wij namens de gemeente deel mogen nemen aan RES-regio Noord-Holland Noord. Binnen nu en een paar weken horen wij of dit doorgaat.

In de startnotitie die wij als DATXL schreven over Texel, staat een aantal punten, waarvan je kunt verwachten dat wij ons daar in de regio Noord Holland Noord hard voor gaan maken:

• Meer elektrisch vervoer. Het doet gewoon zeer dat op Texel nog steeds bussen op fossiele brandstof rijden. Andere eilanden zoals Schiermonnikoog bezitten allang een elektrisch ov-park.
• Efficiënter inzetten van huidige zonnepanelendaken. Op dit moment liggen er op Texel daken vol zonnepanelen, waarvan de energie deels onbenut blijft. We zijn bezig om dit te veranderen.
• Verder willen wij dat iedereen op het eiland meedenkt met en meeprofiteert van de transitie en de kenniseconomie die de grote energieveranderingen met zich meebrengt.

(artikel gaat verder onder de afbeelding)

Hoe belangrijk zijn die dertig regioplannen?

Het zijn de plannen die met hulp van de Regionale Energiestrategie de doelen in het klimaatakkoord moeten waarmaken. Maar toch: in de huidige situatie bestaat er geen goede of foute bijdrage. De programmamager RES vraagt om een bijdrage per regio en vertrouwt er op dat die van goede kwaliteit is. Stel dat het totaal van de regio’s veel te weinig verlaging broeikasgassen oplevert, dan moeten we wel terug naar de tekentafel en bedenken hoe we die verlaging kunnen waarmaken. Maar we krijgen niet op onze donder of een boete. De verantwoordelijkheid blijft liggen bij de makers van het Klimaatakkoord en dat is dus de landelijke overheid.

Als wij namens de gemeente Texel gaan meewerken aan het regioplan van Noord-Holland Noord, voelen wij ons hoe dan ook medeverantwoordelijk voor het slagen van het regioplan Noord-Holland Noord. En ik denk dat dit verantwoordelijkheidsgevoel in alle 30 projectgroepen in de regio’s net zo groot is. Heet gaat tenslotte om de leefomgeving van onze kinderen, kleinkinderen en onszelf. Enfin, Wij van DATXL kunnen het aan, hebben er zin in en hopen van harte dat wij van de gemeente Texel het mandaat krijgen om een klein Texels stempeltje op het regioplan Noord-Holland Noord te drukken.